AMAH CHU K.L.CHAMA

THUHMAHRUAI:

Tunge KL Chama chu? Tunge a  nih? Enge a tih thin? Khawnge a awm? A chanchin tlem ziah ka dil a, a ma phalna thlap in a chanchin a then a zar chauh kan ziak a ang e. Sermon ki takin kan thupui hmasa lam a ‘Min Vengtu chu Gurung-a a ni si a’ tih a mi Gurung-a nen a thawk dun, post khat a awm an ni. Ama sawi dan tak ah chuan a hming pum ah hian Emmanuel a tel niin a sawi a. Amaherawhchu, a service book, an chhungkaw ration card vel kan hmuh ve phakah cuan Emmanuel hi a tello, zeldin thu bawl takah helai post a rawn thlen hnu ah chauh Emmanuel hi chu a neih belh a nih a rinawm.

A TIRIN:

Kan hmuh tirh phat chuan pa chawrche leh zakzum, a saptawng takin ‘innocent’ hmel tak a ni a, tawngkam an chhakchhak chiah mai chu(h), ngaihsan tur nge ngaihdam tur tih hriat harsa khawpin a tawng hre pha te rilru ngaihtuahna a tibuai lawi si a ni. A hmel en mai chuan a kum zat tur hi rinthiam a har hle a, kum 25 atanga kum 35 inkar mi ni ngei chuan a lang (teh duai chuan, a karah kum 10 ngawt an tlak chu le, a kum zat hi rinthiam har miau hek le!). Amah hi mi special, mi vang tak leh hlu tak mai, mi nuai khat mai nilo mi nuai sawm zingah pakhat pawh an awm dawn em ni? tih ang vel khawp a mi hlu chung chuang a ni a. Mi tawngkam takin a hmel hrim hrim pawh hi special item pakhat a tlin ve hrim hrim bakah a ven a te thlatin hlawh atang in amah hi a sawm a pakhat pek tlak a ni ve hrim hrim a ni. Amaherawhchu amah hi mi tawng tuitam thei deuh leh tlawmngai thei tak, engmah thawh hreh neilo mi a ni. A chengah man fuh laklawh tawh chuan duh duh bakah duhloh thlengin ‘Bula tu rawh’ ti a tu mai chi a ni ve a. Tih fuh loh laklawh chuan arsa kan ro a saum telh ang tlat a lem sak hi a ni ve roh a. A phur chang chuan tihtur awmlo pui te hi “..a ngai em? …a ngai em?” ngeiawm khawp in a ti zut zut roh a. A mood off tum chuan ka kawng a na, chuti khati ‘dezei…dezei..’ zuk ti tlat zel a. Tumkhat pawh kan pu te bag khai tir ka tum ngawt a, a zan tehreng nen a mahin a zo tlat lova. A chhuk a, an vawk talh 1qtl leh 25kg a rit a rawn pawm leh vu vu si.

A TAWNGKAM HMASA :

A rawn awm tirhin tumkhat chu kan ding dun a, kan ti ti dun alawm le, chutih lai chuan kawmchhak lam building atangin nula a rawn dak vang a, chhelo a ti ni ngei tur a ni. Ka tawng ve emaw ka sawi ve emaw ngai hauh lovin aman challenge a siam ta zung zung mai a, “Hlute, khi nu chu a va chhelo ve, ngai reng rawh ka la mutpui dawn chiang khawp mai” an ti tawl mai a

“Chama, ngawt ngawt zel a che, kha ti’n an tawng mai mai ngailo”

“E! Min la hrechiang lo mai mai a nih kha, hmeichhe lam te chu kan zei ve na zawng tak a lawm le, Hmeichhia leh uite a chul nel peih peih an tih kha, lo chhinchhiah reng rawh, thla thum chhung a ka mutpui loh a a tak ah”

Hei kum thuma ral ta a, sawi kher a a ngai lo, chhuanlam siam lamah chuan tu tluk rual a nilo.

Tumkhat leh pawh nula pakhat in a mobile-ah a rawn call. Kan pu ber bulah dingin ring leng lawngin, “Bawihte ka hmangaihna che hi i ringhlel phal dawn em ni? I tan chuan engkim ka huam a sin!” a ti vei zuap zuap a. Ka’n pu thinin a tuar ta lo, ”Chama, kam chhe tleuh nan tak helaiah rawn ding suh, sawtah pawn ah i duh leh dawt chu va sawi rawh” an ti mai chu(h) a hmun a awm ve lo chu in nuih a za kher lo thei, a hmunah awm ula chuan maw……

He a biak, a bialnu chanchin hi min hrilh suap suap a, a chhass chu nula fel, hmeltha, zei leh piannalh, Secretariat-ah an Pi ber a ni a. Phai ah training in a kal a. September-ah a rawn haw dawn a, palai tir nghal tur a hmeichhiain a nawr nasat viau thu te chu a nilai zan thupui sawi nghek mai a. Hei hun a liam zel a, September ringawt pawh vawi thum a ral ta, a kum a lo sawi tello a ni.

A PI A THI : “Ka pi a thi” tiin nikhat chu a duty hun lo ah a rawn ar nghal luh hlawl mai a, kan thawhpui pa awihlo lutuk in “Chama, dawt sawi sawi suh, mahni pi te an thih tir ringawt ngailo”a lo tia. A ni lah chu an lungchhe nghal deuh ngawt a. Vanduaina avang a a hnathawhna atang a chawlh han lak ngawt a inthlahrun thu te, loh theihloh avang a chawlh a ngaih thu te chu a rawn Speaker da tawh lam Pathian thu sawi suam suam a. Tap deuh par in Pu te pawisa puk a dil a, a khawngaihthlak hlu hlu sia, pawisa te an lo pai ang nawk nawk a, ralna tur te nen. A han reh vang vang a, fuke kimin a rawn haw leh hlawl mai a, nui tha chungin, “A lo la thi lo leh deuh alawm le..heheh…” a a rawn ti hem mai a. A hnu lawk ah chuan kan hriatpui thlapin zualko a rawn thleng leh, chumi tum chuan a dawt sawi palh a hlau ve tawh ngang ani ang e. “A thih leh tak tak leh loh vaih chuan a ho ngawt ang” zuk ti pek a.

NUNTAM  A NEI :

Amah hi a insawi dan takah engkim mai hi a thiam in a hre zul a. Pathian thu te hi a hre fu roh a. A tuiril lam lah hi a lem thei fu tho sia. Revival Team-ah Deputy Speaker ni chung a rawng a lo bawl tawhna te hi a thlasik mau puah phawng phawng zel a. An sawi tak tak mai phei hi chu a sermon atanga piangthar an tam tawh zia te, vanram kawt chhuah ah pawh a tan chuan inthlahrunna tur engmah a awm tawh loh zia te hi min nau sawngnawi bawnghnute tulh nghek zel mai a. A ni a nia, ka’n tha lem sak ve mai mai thin. A’n sawi dan chuan tumkhat chu Pathian rawngbawl a a fehchhuah na ah Thiani nen an intawng fuh a, counseling class te neih pui a, a lu chung a kut nghat a tawngtai kha a lang tlat si a. An bei tak tak mai chu, Kalvari Tlang lawn thlen pui zo ta lovin Sodom leh Gomora lamah a chhuk pui ta zawk niawmin an sawi. A rawn awm hnu Christmas urlawk zanin ‘a hun alawm le’ tiin lu lam leh mawng lam hre map lovin a zurui chu a chatthla a, a tuka  a pentawng han harh chuan TV a Lalruotmawi’n ‘Eden parmawi chul hnu’  a sak an hriat meuh chuan taksa chet na zuk chang chhunzawm leh nghal thei lawi si a.

(duhtawk phawt ang, a thui dawn tlat)

LEHKHATHAWN

To,

Khawpui,

Kut suih loh chibai ka buk a che. Keini chu thingtlang mi kan nia. Mizo awmna khua theuh theuh mah ni ila, Keini khua chu Zokhua an tih chuan hmu ah hian ‘sit’ a tel deuh a. Nangni chu khawpui in ni a, nimahsela zokhua kan tih ve hian ‘chhawrpial’ rim a nam bik tlat. Zokhua ve ve kan ni a.  Keini chu thingtlang mi kan ni mai a ni. Thingtlang mi kan nih avang a leilung ken tel kan hnufual bikna hrang hrang tlem a zawng han hrilh che ka duh a ni.

A hmasa berah chuan zin dun ni ta ila, kan zinna chu khawi thingtlang khaw chengker pawh nise. Thlenin te’n zawhna hmasa ah khawi atanga lo kal nge kan ni tih min zawt ngei ang a, nang khawpui mi i nih a kei thingtlang mi ka nih si chuan a hmasa ber atan nang chu chunglengah, kei chu hnuailengah thlenin te rilru ah kan dinhmun a inthlau ta phawt. Kei aia mawl pawh nila, fing zawk a ngaih i ni ang a, kei aia pawisa nei tlem pawh nila, kei aia hausa a ngaih i ni ang.

Tlangval ni ta ila, nula kan rim dun a, thawmhnaw ka neih that deuh chuan ka neih ang ang a lei anga ngaih ka ni ang a, nang chu i thawmhnaw neih ang ang kha i nawm i mak a lei ang a nghaih a ni bik ang. I hmel aiin ka hmelin puak ti mahse, nula lakah chuan nangmah i tlatlum zawk ang. Fiamthu kan thawh pawhin, ‘pa pakhat pawh kha….’ ka tih chuan thing min tih bakah an nuih a zalo ang a, nangin i tih ve chuan changkang an tih bakah an nula te chu an nui thler duai duai mai ang. Cigarette ka zuk ve chuan inlak changkan duh vang a zu amaw min ti ang a. I zuk ve thung chuan a tur ve rengah an ngai ang. Kuhva ka ei chuan ka ka a thianghlim lo an ti ang a, I ei ve chuan khawpui pawh hian an lo ei nasa anih hi an ti daih mai ang. Ka sam a sei chuan pawih thingzai a ang min ti anga, I sam a sei ve chuan “Ji hu’ an ti daih mai ang che.

Ka sek tel tawl chuan, tenawm min ti daih anga, I sek ve chuan ‘six pack’ a nei, men top ni mai. Ka thau ve chuan chhe terh turh, tenawm hler hluar ka ni ang a, I thau ve chuan lawmawm tep tup a ni mai. Cute reuh ni mai. Khawpui ho chu in  eithat avang a thau nih in hlawh ang a, thingtlang mi chu thau chhia nih kan hlawh ang.

Nula nita ila, ka hmel a that viau chuan thingtlang hmelthat nih ka hlawh ang a, ka hmelchhiat chuan a awm ve reng, thingtlang ho chu hmelchhia kan ni tih tichiangtu a ngaih ka ni ang a. Nang chu i chhiatloh viau chuan khawpui ho hi chu an hmeltha tih in hlawh ang a, I hmel a lo chhe deuh a nih pawhin i hmel a changkang tih i hlawh tho ang. Oriflame, Mary kay etc. ka hman ve chuan neih chhun chhun a lei ve hram hram a ngaih ka ni nag a, I hman ve chuan in incheina pangngai reng a ni bik hliah hliah dawn a ni. Ka san ve viau pawhin sang thlawn, pian zeilo nih ka hlawh ang a, I san ve viau chuan inkhaithli nih i hlawh bik ang. Ka thau chuan chhe ler lur, bing tup min ti ang a, I thau ve chuan ‘khal’ nih i hlawh ang. Ka ngo viau chuan ‘phek phuk’ tih ka hlawh ang a I ngo ve chuan ‘no’ nih i hlawh daih ang. Khawpuiah awm ve pawh ni ila, ka ngeih viau a ka sa te a that phah phei chuan ‘thingtlang nula leh tuikuk vawkte hian khawpui chu an lo ngeih ber mai’ tiin min sawi zui ang a. Nang chuan thingtlang rawn ngeih ve pawh ni la, tuikuk vawkte nen kan tehkhin ve lo che ang a, Pathian in boruak thiang tak min pek that zia kan sawi daih ang.

Thingtlangah engemaw, hna avang pawhin rawn awm la, Kohhran leh tlawmngai pawl a i rawn inhman viau chuan ‘mi rilru zau leh tha i hlawh thuai anga, I inhman loh pawn ‘a awm’ tih i hlawh tho ang. Khawpuiah chuan hna vangin emaw awm ve ila, khawtlang leh tlawmngai pawl a ka inhman ve pawhin ‘ve vak vak a…’ tih kan hlawh ang a, ka inhman loh chuan ‘thingtlang mawngping zia’ tih ka hlawh ang. I awmna thingtlang hming kha i khaw hming ‘kan khua’ ti a I chhal chuan, “Rei lote  a rawn awm a, an khua angin mi’n ngai a, an rilru zauh dan hi” tih in hlawh anga, kan tan viau ang che u. Aizawlah kan awmna veng hming kha mahni address ah sawi ve ila chuan,”A rawn inla khawpui mi ve raps, hmanni lawk a rawn awm ve a ni sia” min ti daih ang a, inlak changkan tum, changkang silo ah min ngai mai ang.

Zirna avang in khawpuiah awm ve pawh ni ila, thingtlang mi, mi inhnuai luah tawk vel nih kan hlawh ang a, Aizawl mi thingtlang a in rawn luah i nih ve chuan i awmna in chu nawm hmel reuh an ti mai ang. Kumtawpah mahni khua a Christmas hman tum a, Sumo, Bus vel a kan inhlan fel hnuah “mahni khawlam a haw chi…” tiin hmuhsitna nen min sawi zui ang a. Thingtlang atang a Aizawl lama haw erawh chu kan rilru in kan ngai veng veng ang che u. Aizawlah inchei deuh a kan chhuah ve chuan inlak khawpui mi tum nih kan hlawh a, thingtlang a inchei deuh a i len ve chuan, mi fel, mi ningkhawng hriat tum a chhuak vak nih i hlawh leh thung si ang.

Khawpui a Office dawr tur in a nalh thei ang ber in, kan inbual fai a, inkhuih pial hlan chung in kan Chawlhni kawr thulkhung nen a kan rawn kal ve thin. Office a thawktute hian an dawrtute tan a fai thei ang ber leh a nalh thei ang ber, rimtui siin kan hmu che u a, inthlhrung tak chungin, “Ka pi..Ka Pu…” kan han ti dek dek che u a, mitsir pawh a min lo melh duhlo an awm hian a va hahthlak tak em! Kan thil hriatchian tawk loh leh hriatfiah thiam loh ah te hian tam tak hian min hau in min vin chiam thin si a, in hauh leh invin hi kan duh biklo a, min hau vak vak lovin min  hrethiam hram thin ang che u, kan hriatchian tawk loh vang a ni thin si a. Thingtlangah chuan rawn kal ula, in hmunhma hmuh duh te pawh a tul anih chuan hna tul dahtha in, ramriah thulh thakin kan hruai thei che u in kan  kawhhmuh sak thei che u a nia. Ka theihtawpin in hriatfiah loh a awm chuan kan lo hrilhfiah sak che u in, kan engmah hi kan ui ngailo a, kan lo duat viau thin che u hi.

Engpawh nise, keini thinglang mite hi chu thingtlang background nei kan nih avangin thingtlang a awmdan kan thiam a, kan aia khawpui zawkah pawh kan in adjust awlsam bik mahin ka hria. Khawpui mi in min hmuhsit chuan thingtlang atang a pemkhawm mai mai tiin mahni tapchhak zawlah kan thinrim kan inhrithla ve fo a nia. Khawpui tello in thingtlang a awm theilo ang bawkin, khawpui pawh hi thingtlang a awm avang a khawpui kan ni tih hria ila, lungpui pawh lungtein a kamki loh chuan a awm theilo ang bawkin lungpui pawh lungte a awm loh chuan kamki tur bik a neilo tih hria in, mihringte hi inmamawh tawn vek thei kan ni si a, chuan in keini chu thingtlang mi kan ni miau a.

From:

Thingtlang

PATHIAN THU A INHNIAL (tawite in)

Pathian thu sawiho na hmun a 'Ka ngaihdan chuan...' ti a mahni ngaihdan kan han sawi chhoh hi chuan 'rau' lo deuh riau hian ka hre thin.

'Pathian thu chu Pathian thu ang tak a sawi tur a ni' mahse he luikam atang hi chuan a 'then' pawh kan hre silo. Kan thlirna hmun a in an loh vang te, kan hmuhdan inkalh te, sual hnathawh vang te leh chhan dang tamtak vangin Pathian thu ah hian a inhnial theih khawp mai. Heng hi chu Pathian pawhin hrelawk in Tirhkoh Paula te hmangin 'a kim lova kan hriat' thu min hrilh a ni. Kan hriat dan a in an vek 'a kim a kan hriat' hunah chuan Zion ah Lalpa kan fak tawh ang.

Chuvang chuan Pathian thu a ngaihdan inan loh avanga inhnialna 'atthlak' a chhuah dawn chuan ngawih mai pawh hi a fuh zawk phian. Mahse tamtak ngaihdanah chuan Pathian thu a ngaihdan inanglo leh hriatdan/ hmuhdan inanglo te'n a sawiho hi a hlawk thlak viau a.

Engpawh nise, engkim hi Pathian ropui nan nise, Pathian ropuina tur anih phawt chuan inhnial a, sawiho tur. Pathian ropuina tur anih dawn loh chuan sual hnathawh a ni tih hriat a, ngawi hmasa zawk a tan thiam tur (kan inhnial hneh/dang mang² lo ania).

Tawngtai leh dil a kan ngaihven phawt chuan Lalpa'n a 'thutak' min hmuh chian tir zel a duh a ni.

VAWI HNIH TIHSUAL

31^st March 2012:

THUHMA:

March thla tawp lam a ni a. Financial Year avang in duh aiin hlawh kan lak har hmel a. Thla thar hlawh lak hlim te hi chuan mi hausa chet in kan han che a ve a. Khawi lai restaurant ah emaw a tui chi hlir ei zawh tawh hnuah khuva hring hmuam duhdah pahin cigarette kan han vei peh a, hnar khuchhuah hem hem pahin zahmawh rawngkai fiamthu sawiin kan dul kiar nuih huat huat mai thin a, dam man hi a awm ve thinin a hriat a ni. Restaurant leh dawr te hi kan Biakin luh zing dup mai a, kan hniak hi dawr kan hmuh ve phak ho kawng ka ah te hi chuan a pherh vung thin. ‘Pawk’ an chhuah tawh laklawh hi chuan, Kuhva te hi a ei duhlo thleng thleng hian ‘theh’ talh kan tum thin a. Pawisa te hi a siamtute siam chhan ti hlawhtling tu niin kan thal tuikhur thal hem hem mai a, a kang duak duak mai thin a ni.  A rah kan hmu vat a, thlatawp lamah hi chuan kan neihin tlin tawh heklo le, kan puk belh leh nge nge thin a ni. Thla chanve hnu atang hi chuan hlawh lak hun a rulh tur atan bat na kan zawng ruai tawh mai thin a ni.

CHUTICHUAN:

Thla tawp lam a nih tawh avangin kei hlawh khamlo, hlawh tlem si tih takah sum leh pai lam ah tam ka tuar a ni der tawh mai a. Kan Veng dawr Babu ah hming langsar leh lar ber, tuma tluk rual loh ah ka kai chho tawh a. Ka safe, pawisa awmna tur a siam chu kekawrte dah nan bak a han tangkaipuina ka nei tawh heklo. Ka wallet chu a hmuar tan titih tawh a, ka account ah maimawmin ril a zam tawh hial a ni. Rs 1000 note ah hian Mahatma Gandhi lem nge Sadhu Sander Singh a lem awm zawk tih pawh ka hre hrang tawh meuh lo a. Rs 500 note ah erawh Mahatma Gandhi a awm tih chu rinna in ka la hre hram hram a, mahse enge a bun kha.. Rayban nge tarmit satliah tih erawh haui takin ka sawi ngam tawh meuh lo.

1^st April 2012:

MUT HMUN:

Zan kan han mu a, nu ber chuan lehlam hawi pahin mutna a ka hriat huphurh ber thin, mamawh chi hrang hrang a sawi leh siam siam a.  Bawihtea awmna damdawi tur takngial pawh kan lei theih loh thu te, Matei pawn lollypop a ei chak thu te, dawrah lah Dal bak bat ka phal loh thu te chu ka hriat hnu hma nih se, an tuihnih tuithum leh te te a. Pawisa tello chuan inneih tirh lam a,”Ka duat che alawm” tih pah a chuan mahni lam hawi a kaih her mai theih ang kah ni tawh hek suh le, pa ber hi khumpui ah kan mu tlawn zuah ringawt mai a. Pa ngaihtuahna a tibuai a ni. Engkim mai hi a eng lam zawng a thlir hram hram a tha tiin han hnem ve mah ila, pawisa tello chuan engmah hi a eng lo a, a thim mup mai a ni. Nu ber a phun mawlh mawlh a maw tih laiin a lo hnar suk suk hman a. Pawisa neilo mah ila, kan mut leh chaw ei tal a tui ve hi chu Pathian malsawmna a ni chiang mai tih thu te chu ka ngaihtuah neuh neuh a. Kan nu pawh chu khawvel mamawh sawi tu a hman nise, a hna a tlin dawn hle mai tih thu te chu ka chauhthubarawh ngaihtuah mai mai a. Inrim lai, boruak a insang kan sak lai te kha aw..ka personal driver in car kawngka min hawnsak ang a, keiin suitcase te khat tan in Mahatma Gandhi a lu hlir awmna kha kan khailut ang a. A ni’n khumpuiah sexy tawkin min lo lak chhawn sak ang a, an chhiar ang a……

4^th April 2012:

PAY-DAY:

Kan cashier/accountant chuan a tih fel tur ang ang te ti felin, treasury leh bank lam an kar tawn sek hnuah chuan chawhnu lam dar 1 ah chuan min rawn ko ta a, ka hlawh tur pawisa thar diai chu ka kut bawlhhlawh ah chuan a rawn hmeh bel ta chawt a. Ka thutna lamah ka phei pui thuai a, a tel a chhah lo, mahse sangkhat tlang a ni miau a, ka kut chu romol ah ka hru fai thuak thuak a, ka chhiar ta a. Rs 1000 in a tam tlat mai le! Kan cashier chu hrilh nghal mai kan tum na in, ka rilru ah sual a rawn lut a. Pathian hian a hring a hranin pawisa hi van atangin a rawn thlak dawn lo, he kan cashier kal tlang te hian a ni malsawmna min pek zawk dawn ni!Mahse han ngawih bo pui mai tur chuan ka inthiamlo deuh bawk si! Tihngaihna hre chiah si lovin ka kut chi lohawi ta mai mai a. Ka rilru ah chuan eng engmaw a rawn lut ta zut zut mai a. Kan pawisa mamawh zia te,  ka tan chuan Rs 100 pawh a hlut viau lai a Rs 1000 ngawt mai kan neih belh ngawt tur te…. Mahse, ka lak tawp dawn chuan ka thawhpuite’n min fakna zawng zawng, ka thawhpuite ho zawng zawngin pawisa chuang an in sem lai ka hriat ve loh vanga ka lak loh, a hnu a min fak zia, eiru ve duh hauhlo a min sawi zui tak dan te, Pu-te lakah pawh ka hmingthat phah zia te. Kan Pathian thu in sum tamtak aia hming that thlang zawk tur a min tih thu te ka ka ngaihtuah chhuak uai uai a. Nih nih ni mai turin, kan cashier chu ka va bekbawr ta a.

“Tihsual palh i nei em?”

“ Engmah tihsual a awmlo, a dik thlap e”

 ka thaw huai a, ka malsawmna nen chuan vannei inti takin restaurant lam panin ka chhuak ta nghal a.

5^th may 2012 :

THLAKHAT HNU:

Kan pay ni a lo ni leh reng tawh mai a. Kan thla hmasa hlawh lak ni te ka ngaihtuah kirin ka chhui kir neuh neuh a. A hnuah pawisa kim lo emaw engmah sawi buai a awm lem lo a, engkim chu a kal ngaiin a kal vek tho si a. Ka rilru ah chuan ‘bonus’ hmuh leh mai ka in beisei a. Ka thawh that leh rinawm avangin kan pu te hian ka hriat lohin min bonus aniang a, ka ti rilru a. Han zawhfiah erawh ka ngam chiah si lo a, a chhan chu a lo nih loh hlauh chuan ka hek duai dawn si a. A hma a ka la ta pawh chu ka inthiamlo hranlo na in eng he hu ah erawh ka chhuah lem lo Hlawh chu ka la leh ta a. Phur leh tha tho takin ka’n chhiar leh vat a, Rs 1000 in a kim ta lo ta tlat mai le. Thla hmasa a mi an cut-ti dawn ila, engmah min hrilh silo. Rs 1000 bonus pawh khan ka indaih chuang silo. A rang thei ang berin kan cashier chu ka va zawt fiah vat a, a ni lah chuan ka hre biklo, tihsual a awmlo, a lo ti tlat a, mi a chhang tha fumfe duh silo a.  Chutia ka remtihna tello a ka hlawh Rs 1000 a a kimlo ringawt chua ka lungawilo kher mai. Kan pu ber hnenah ka thlen ta a.

FINFIAHNA:

Min rawn ko a, kan pu room-a ka va luh chuan kan cashier leh officer dang te chu na lo awm khup mai a. Kan Pu chuan ka lungawilohna te sawi turin min ti ta a. A khawngaihthlak thei ang ber turin kan chhungkaw harsat thu te, kan fate hrisel loh thu te, pawisa kan indaihloh thu te kan sawi hmasa te te a. Thla hmasa a ka dawn tam tum kha chu sawichhuak duh lovin tun thla ka dawn tlem thu chu ka sawi chhuak ta a. Sawi tha ka in tiin, min khawngaih hmel viau in ka hria a. Duhtawk ka sawi zawh hnu chuan kan pu chuan a sawi ve ta a,

”Ka staff te zingah hian nang aia rinawm leh dik an awmlo tiin ka fak viau che asin! Eirukna chance, thlemna i hmuh loh vang mai mai niin an sawi a. Hman deuh kan office kan hmingchhiat vak tum pawh khan nang chauh i tel loh chhan pawh kha i awm remchan loh vang, mitthi vuina lam a i lo kal hman vang  mai mai niin an sawi a. I rinawm zia che hi an hmuh a finfiah ka duh a. Thla hmasa khan i hlawhah Rs 1000 kan belh a, tun thla ah Rs 1000 kan paih leh a. I thla hnih hlawh chu a kim tho a. Mahse, beisei loh deuh in thla hmasa, a tam lai a engmah sawi buai duh silo a, tun thla a tlem tak a avang a i rawn sawi buai ta hi enge a chhan?”

Ka zak bawk si, tihngaihna ka hre bawk silo, chuanlam ah,”Thla hmasa in tihsual kha chu vawi khat tihsualna a nia, ka la hrethiam thei. Tun thla in tisual leh kher kher hi chu fimkhur loh vangah ka ngai. Vawikhat tihsual chu ka hrethiam, vawi hnih tihsual erawh ka hrethiam theilo a ni”

(He thu laimu hi fiamthu bu lamah te ka chhiar tawh a, a common tawh viau nain, he Fiamthu hian nuihzatthlak tak a mihring nun a pholan a vangin ka ziak chak ve mai mai a ni)

THLAHRANG NEN

Tlai khua alo ngui a, losul an haw sung sung a, chungleng sava te chuan thingzar bel a riahbuk sual tumin an fu khawm a, an chiar nak nak a. Lui te pawh chuan hahchawlh hun a ni tawh e ti niawm takin dam dapin an luang ri her her a Ni pawh chuan hringfate min la thlahlel tak chung a min mangtha niawm takin dul raih maiin kawl ah chuan a liam ruai ruai a.

Hetia ni a tlak dawn siar siar lai hian hmanhmawh takin ka hnathawhna hmun atang chuan kan thlam lam pan chuan ka kal ve mek a. Kan sangha dil tlangpui a ka kal lai chuan sangha ho pawh chuan min mangtha nan ti ve niawm hrimin an rawn invawrh chhuak nak nak hlawm a. Chumi ka hmuh chuan enchian ka chak a, ding meuhin hmuhnawm ti takin ka thlir khawtlai leh ta rih a. Sangha te’n zalen tak a chu dil an chenlai ang tluk a nuam chu a awm thei dawn em ni? Keini hringfate pawh hian chutiang zalenna chu kan thil thlakhlelh ber a ni lawm ni? Zalenna kan duh vangin tamtakin an nunna an hlan hial a….

Ka ngaihtuahna ram atang chuan ka harh chhuak phut a. Ni chu a lo tla fel der tawh a. Ka ril tam tawh zia ka hrechhuak a, hmanhmawh takin thlam lam panin ka kal ta a. Thlam bul ka thlen chhoh chuan thing zungah ka inchhuih khut a. leiah ka tlu thlawrh a, sazu nge ni utawk zawk, ka delh fuh thuak a. A che phut a, mi ti phu chiang ngei mai, “mai mai chuan…” tih pah chuan lungthilin ka vawm a. Chutia ka chet velna avang chuan ka bul thingkung a sava riah tum chu a thlawk thurh a. Dawih mi tih takah ka phu leh zuk mai a. “ka va hlau ho mai mai..” ti a thlam lam ka hawi chhoh chuan kan thlam chu a lo thim khup mai a. Kawngka bulah chuan phe vuai ka hmu a, vau lam panin a kal chiang mai le…

Ka ding chawt a. Engemaw tak hian ka tirilah min tham er er a. Thli a rawn thaw seng seng a, thlifim ngaina nih nak alaiin chu thli chu a rapawm riau hian ka hre thar thut a. Engemaw tak hi ka bulah awm tlatin ka hre ta a. Ka thauvah a man a, ka khur der der a. Vau lamah sihal a lo u rawng rawng mai bawk si a. Ka kha a chih a, vawt tih vang ni miahlo in ka thlanfim a tla zawih zawih a. Ralkhatah chingpirinu a rawn ‘thizun’ a, chumi chawih tihbaiawm tawk tur chuan kan vau lam a luite atang chuan tuitu in a rawn chhawn zoh zoh mai si a. Ka thih loh vek pawhin thlahrang emaw ramhuai emaw ka hmu dawn chiang tih chu hrilh ngai hauh lovin ka hria a ni.

Kan thlamah hian hnawthawh a kan chhawr vai 3 te nen kan riakho a. An hnathawh enpui pahin antam huan siam a kal ve ka ni a. An reh thap tawh si a, ka aw ka chhuah ngam chiah tawh silo a. Han koh mai ka tum a, tlawm ka la leh deuh bawk sia. Chubakah thlam bul mai a awm tawh kei mahni tawk a inla pa ve, thianzaho a awm nikhua a midang nen a han intawksir deuh chang pawh a min thlamuanpui ve ber thin ka nia. Mihring hmaah chuan ka zam ngailo a, mahse taksa leh thisen nilo han hmachhawn dawn meuh chuan rin ka lo duap deuh a ni. Ka zep lo ka hlau a ni.

Vawilehkhatah vai mai mai ka duh leh ka inpuak tir ang a, ka dawih vang pawh a nilo tiin mahni leh mahni inthlamuan chawpin kan ko ta a. Ka aw a chhuak thei ta reng reng lo mai. Ka ang ringawt a, ri reng reng a chhuak thei ta hauhlo. Kal ka tum a, ka ke chu zeng ang tlatin ka pen thei der silo, vawilehkhatah ka kekawr a rawn huh zawk, chu erawh chu ka phut phahlo. Mahse engatinge zun te ka cheh tak ringawt le??

Vawilehkhatah ka auchhuak thei thut a, “Sajaaaaaaaan………….. “ ka aw chu ka duh aiin a ring leh si. A khawk rum rum a. Kan vau lam a sava riakho an thlawk darh phur phur a. Ramsa ho hram a reh hmak a. thli thaw a tawp leh ta nghal, he leilung hi a reh ta tlawk tlawk mai a. Chutia, Chingpirinu, tuitu, sihal vel an reh leh ta phut chuan ka awm a tinuamlo letling ta zawk a.  A hma ai mah chuan ka ngaih a thalo in ka hlau zual ta zawk a. Ka thaw ri pawh chu a ring lu ta deuh a ni.

Engtin tin emaw a thlam ka thlen lai chuan Sajan a inthiar zo chu thlam thlang atanga rawn chhoh pahin,”Ka pu, tinge nangmah koh vak! Keimah inthiar tur hlau hmel sia…” a nui thaw a. Ka chhang lova, chaw ka ei sawk sawk a. Ka mu ve nghal a. Ka ngaihtuah ta a, kan rilru leh ngaihtuahna hian thil hi a lo va kaihruaiin ngaihdan hi a nilo zawng pawhin min va siam tir nasa tak em! Thlahrang nilo pui pawh dawihna avang chuan rapawm chan an chang vek sia! Ka tan a rimawi tak tur, rannung hram tinreng pawh he ka thinlung ngaihtuahna avang hian tihbaiawm a chang zawk ta vek si a! Ka muhil ta bawrh bawrh a.

MIN VENGTU CHU GURUNG-A A NI SI A!

A banah chuan Tattoo, enge a awmzia pawh hriat hleihtheih tawh loh chu a inziak riai a. A fiahlo a nilo a, a ban vun chuar tawh avang chuan eng lem nge tih a hriat theih tawh lo a ni zawk. Amah chu Gorkhali pa tar lam tawh, kum 60 chuang a nih tawh a rinawm. Mahse, kum 3 service la neiin a insawi ve miau sia.  Assam Regiment pension, Mizoram Homeguard a lut leh ta, kan hnathawhna hmun a duty tur a an rawn dah a ni.

A taksa chu sakruang a ni mai a, han sawi belh viau turin taksa mawina, thatna, chakna a nei tawh lo a. A nun chawhnu lam hmang tan tawh. Zang kul khan tawh, he khawvelah hian a tawn tur ang ang tawng kim thawkhat tawh, tawn loh a la nei anih chuan thihna chauh a ni mailo maw tih tur khawp a thil chi hrang hrang tawng tam ve tawh a ni a. Ngaih aia ngaihsam, rin aia pawmzam thiam, beisei aia thlir thuilo  a ni ve a. Tumkhat pawh a fapa chemte invih thu zualko a rawn thleng a. “Thi se ni mai lawm, chutiang a thih a duh te” an ti mai a. Pawisa a khawl theih hlawl loh avangin a nupui mangang in a rawn kal a. Bank-ah Savings Bank Account a rawn hawn pui a. A tu emaw zawk zawk lakchhuah theihin an hawng tho sia, a nupui a haw chiah a, a account a closed zui nghal leh mai a. Khua hi a var lo teh e. Kum tam hian upatna chu keng ngei mahse puitlin na a keng tello a ni.

A taksa a hrisello in a chaw ei a tui thei tawhlo a . An tlangval lai a, Regiment zu in thei pawl, RUM XXX um 3 vawikhat a khiat zo thin khan tlem a in ve chuan damdawiin a luh a ngai zel tawh a. A ka leh rilru chuan a mamawh a, a zuam a, a pumpui erawh chuan tawk a ti tawh a, a thluak chuan tullo a tiin a nilo lam lamah hna a thawhtir tawh thin a ni. Boruak ah hmuh thianglo a hmuh tir thul, a maimitchhin in maimi a hmuhtir bawk si, a menin phung a entir a, chhuat lamah nawngsawhnawh a sawhtir a, hmun tinrengah ramhuai a vah darh tir thin a ni. Vawi tam zu avangin thihsualin a duty na hmunah a tlu tawh a. Damdawiin atangin fai vungin a rawn chhuak ve leh mai zel a. A sim ve nghal mai thin a, ni 2/3 vel nilumah an inpho tang et awt a, nghei zui heklo le, a hunah chuan engkim mai hi a ngai angin an awm leh thup zel a ni.

A duty chu a thle ngiai a, a uniform dak thlarh mai chuan a taksa ria leh cher tak mai chu a khuh mam ve thluam a. A hnathawh that avang a a lawmman dawn, ribbon te chu dar atang chuan a uai hniang a. A ban zur tep tawh chuan Riffle chu a hum ve nain. A ban tha atan chuan a rit lam tawh tih a hmu chuan an hrethiam ang, silai mu load tur pawhin chakna a nei tlem tawh a, a silai a midang tin tur chuan kut pathumna a neih belh a ngai ngei ang, a nih loh vek chuan kan dawmpui a mamawh tawh ngei ang. A ven a te tihbuai tum tu te han bitum a han hmachhawn tur chuan a rinduap tawh a A rilru huaisenna, paukhauhna te chu la lianin la in zuam hle mahse a taksa chuan a tlin lo lam a ang tawh a, han thlamuanpui lam ai chuan silai neilo zing a silai keng lo ding ve chuan ngaih a ti tha satliah a ni chauh tawh mai a ni.

A ban cher tak, tihrawl awm tawh manglo, thisen zam lang tiak mai, ruh lawng deuhtawh vunin a khuh der der chu ti che in a kawr hmalam ipte atang  chuan khur der derin Scented khaini bawm a phawrhchhuak a, a han hawng a, a heh da bui tawh ah chuan sawhkhat a dah lut a. Jampui tlang dung lam chu lunglen hmel deuhin a thlir vang vang a. Engmah a hmu in a en silo a. Enge a ngaihtuah ni ang? A vanglai a ngaihtuah a nih a rinawm. A tlangval lai chuan Gorkhali tlangval chak, tharum lam pawh ngah tak, ngo pek puak, nula lamah pawh duailo tak a nih a rinawm. A khawvel hi a nuam in, engkim hi atan a thar surh thin ang a, engkim mai hi a tan chhenfakawm leh thlakhlehawm, eng pawh hmachhawn a zuam  thin awm si  a. Tunah erawh a khuarel kalphung ve reng, a damlai parmawina te chu a lo chuai ve tan mek a ni ta si a. Damchhung khawsak thlakhlelh tur engmah anei tawhlo a, kaisan, promotion velin a rilru a ti buai tawhlo. Zu a neih hunah a in leh ang a, a damloh chuan a Damdawiinah a lut leh ang a, a damchhuah zawh tawhlo chuan a khawvel nun a zo tawh ang a, a damchhuah leh hlauh chuan a ngai bawk. Hringnun tak hi chu….!!

MARBLE 10 INCHUH

Naupangin kawngpui a ball an pet ka hmuh hian kan naupan lai, kan inkhelh ve thin lai ka hrechhuak ve fo thin. Kum 10 lai a lo liam ve ta, kan naupan lai a kawngpui a ball pet a kan inkhelh thin lai te kha aw… A thiam pawl chu ka ni hauhlo, mahse a phakar thiam leh tawng pawng inhnial ah tuman min tluk loh avang khan ka team te ka chakpui ve fo thin. Kawngpui char a indaikhah tluk leh ball hlawi thelh tum te khan kan vunchhia kha an khawk hlawk mai a. A sen tiam tiam a, a rei deuh a, a lo belkang a, a dum leh a. Kan han khawk leh a, a sen no raih thin…hehe…

Tumkhat chu marble 10 kan inchuh alawm le. A phanchang deuh pahnih Ka U Chhuana leh Nghahmawia te’n Lalthlamuana lungte hum in rindik siak in an team tur an thlang a. Nghahmawia, Lalthlamuana, Haaia, Biaka leh kei te kan tang hova. Lehlamah Chhuana, Hriatsanga, Rinchhana leh Laltanpuia te an tang bawk a. Anni lam pakhat a an tlem bik chhan chu Chhuana len bik vang a ni. A hmasa ber atan Goal tur kan siam phawt a, a zau zawng chu Chhuana kal pangngai pen thum leh hniak hnih a ni a. Goal ban atan Ita bung leh Haaia Bata Silipar hrui chanve awm kan hmang a. Leh lam Goal banah Nghahmawia vai chapal leh Biaka lung denhuai kan hmang bawk. Goal ban (sikham) a awm hran lo. A chung sang deuh a kal, a goal leh goal loh chu inhnial chak zawk zawk thu a ni mai tih chu sawilawk ngai lova thu awmsa a ni. Heti lamah chuan ka awm ve avangin kan lungphang hranlo.

A lai hawl vel a kan ngaih atang chuan kan en vang vang a, a lai tak a kan rinah kan rin tawp a, chu chu centre ah kan hmang a. Dan leh hrai engmah kan zam lo, FIFA dan hmang lovin a tawng chak deuh sawi ang ang chu kan dan a ni mai a. Offside tih vel chu kan la hre ngailo hrim hrim a. Motor a rawn tlan chuan ‘ball-stop’ a ni mai a. Ball inchuh nasat luat vang a ball a thep hlauh chuan ‘la-hai’ tih pah a ham puar zuai a ni leh mai a. Half-time a tan Si nga a ni a, Full-time a tan Si sawm khung hmasa zawk zawk a ni mai a. Chu chu chak zawk tihna a ni ang. Players zing a tu emaw ber an chhungte’n chaw ei tur a an rawn koh hlauh chuan BENALTREE (Penalty) a chak zawk zawn tur a ni. Jersey atan kawr ha leh halo a ni leh mai a. Tile chhia lehlam chil chhak kan vawr a, kawr phelh pawl ah kan tel a. Rifirit (referee) pawh an awm hranlo a. Engemaw a awm chuan inhnial luai luai a ni mai.

Nghakbawiha’n ngalkawr (shinguard) khing lehlam a rawn bun chhuak a. Midang zawng chuan kan bun ve lo a. Ke lawng a khelh a ni mai a. Kan pawl chuan tactic (game plan) tha deuh kan nei a, Nghahmawia chu lehlam goal bulah a awm char char ang tih a ni tawp mai a. Chuti chuan pet goal kan awlsam deuh kan ring a ni. Lehlam pawl chuan eng game plan nge an neih kan hre hranlo. Chhuana’n an lam pawl players te a hrilhru diat diat a. Chuzawng chu a ni mai. Lalthlamuana’n kut chang an tum raih mai a. Game ropui kan tan ta.

Hriatsanga’n ball an khawih chiah a, kan tlankhawm nghal luih mai a. Kawngpui laiah ball leh ngal kan han inpet sak tak tak mai a. “aiah, aiah, ka ngalah min pet” tih vel a rik luih luih karah ball a rawn thlawk chhuak nawlh a. Laltanpuia a lo tap der tawh a, kan han chawl lailawk det a. Upa ber nih manah Chhuana’n Nghahmawia chu Yellow Card i hmu an ti ngawt a. Nghahmawia lah dang duh bik heklo, lehlam pawl ho chu a ngal pet hmasa ah an put vek phawt te te a, a kekawr a hlim a. A lo him piak si a, um…. Yellow card pakhat kan nei ta phawt.

Kan khel chhoh chhunzawm zel a, rinai takin kan fair fu nain Rinchhana’n kan lamah a pet goal dawn tlat. Kalvat (culvert) khuar lamah a khalh lut a, ball luh laiin ‘out lo’ an ti zauh mai a. A out loh chuan an pet goal ka hlau si, “A out, tan hma khan ka sawi daih tawh Haaia pawn a a hria ang”

Haaia chu kan han zawt sap sap a, kan zawt ve a “Haai, kalvat a pet luh hi a out ka ti tiraw”

Velh a hlau sia “Aw” a lo ti dui a.

Darkar khat vel zet kan khel ta. Si kua leh Si kua in kan in draw mek a. A pet goal zawk zawk chak a ni tawh dawn si a. Disaiding-in (deciding) in khel ila, si sawmpakhat gem ti mai ang u ti a rawtna awm te pawh kan hnawl zel a. Hriatsanga’n a rawn khalh fal tlat, kan Goalie chhuanvawr Biaktea chiah a hmaah a awm tawh si! Pawh thluk ka tum a, ka pawh thelh si, a man dawnlo tih chu tlaiah ni a tla thin tih ang khawp a chiang a ni si a. Goal lamah ka tlan phei a, ball kan man chat mai a, penalty kan chawi ta. An pet dawn a, goalie kan inthlak chuk chuk a, ka ding ta ran mai a. Kan Captain Nghahmawia chuan min rawn hrilhru a “Ding lamah dive tum ang deuhin i awm ang a, vei lamah a rawn pet ang a, vei lamah i dive dawn nia” tiin min han hrilhru hmasa te te a. A fair nan Goal banah a dawih dawih pahnih, Laltanpuia leh Haaia te kan han dintir leh te te a. An thiampuipa Rinchhana a rawn pen chhuak a. An pet pawp a, Biaktea Goal bulah a lo tawngtai bawk a. Ka dive em ka hrelo, mahse bête hel rim a nam ram ram tih chu ka hria a, ka hmaiah tak min pet per a. Ka save a lo ni.

Penalty pet hma zawng a sawisel silo, a’n goal loh takah chuan an han inhnial leh hnuhnawh deuh laih laih hlawm a. “A goal dawn a lo man hrim hrim kha a fairlo, red card tur" “Penalty pet dawn veleh Goalie in inthlak” Kan Goal ban pakhat zawk, kan lam pawl a mi Haaia chu chhung lam ah a ding awn lutuk te an ti a. Phakar chhuahin kan goal bul a an inhnial laiin mahni in an goal lamah ka lo va pet goal ta daih mai a. Kan inhnial luai luai a. Tanna bul fuk leh thupui fel fek fawk nilo, tawng pawng inhnial te chu ka thiam zawng tak a lo ni sia. Kan chak phah ta… Marble 10 nen…tren tren tebul lem…..

KUM TAM A LIAM TA

CHAN I

KA KALKAWNG:

Rangvamual Road chu ke in ka zawh chho zel a. In a khat viau nain in awmchhun  atang chuan eng zungzam chu a rawn in kapchhuak hlawm a. Nimahsela kawngpui dung chu a thim ruih tho mai a. Motor tlan te chu hmanhmawh ber ni awm ziazang hian an rawn lim puat puat a. Thenkhat chuan car tape ring tak tak a play-in an rawn au ruai ruai hlawm a. Motor lian (truck) thenkhat load la te chu an rawn rum chho hem hem a. Chung muang chang a tlan inkarah chuan kan Aizawl thalai inla rider te chuan ‘taran taran…’ tiin an rawn dawk chhuak zawk zawk a. Engemaw chang chuan an chetsual mai ka hlauh avangin ka lo ip chawih chawih a. Aizawl lam atang rawn chhuk te ai chuan Aizawl lam pan te chu an tlan chak viau mai a, tlan chakna hun a ni ange tiin ka ngaihtuahna ka kawm melh melh reng a. Tleirawl te te te chuan mi bike hnung leh car hnung vel a chuangin an rawn ‘hiam hiam’ tawh hlawm a. An nu leh pa te rilru tur ka dawn puiin ka rilru an tina hle a. Aw! kan ram nghahfak turte an ni lawi si a, heng kan thalaite hi chuan kan ram hmabak an ti thim mange tiin ka ngaihtuah a. Chutih lai chuan in pakhat atang hian pa pakhat hian an nu (niturah ka ngai) chu a rawn hnuk chhuak a. Kut an inthlak nghal ta bawrh bawrh a. Midang an tlan khawm zung zung a. Kei pawh chuan ka va pan ve a, zu rui an tam tawh vang nge ni, an inhnial lawk chho a, an buai ta nuai nuai mai a. Ka inthiarfihlim san vat a. Rangvamualah ka car a chiangkuan loh avangin ka tlai ang tih hlauin ke in ka thiltih tumna hmunah hmanhmawh takin ka kal ta zel a. Keimah aia Pathian hmangaihtu, ka thian Pastor fel tak nen inhmuh kan tum si a. Ka tlai hlauh chuan ka ti beidawng ang tih ka hlauh avngin hmanghmawh takin ka kal ta zel a.

HMANAH CHUAN:

1998: I BA chu Pachhunga University College ah ka lut a. Ka tum dan chuan BA ka chhuah hunah BD zir ka tum a ni. Ka thianpa Lalthuammawia nen hian kan inkawp chawt thin a. College khatah Class khatah kan awmdun mai bakah Veng khatah kan cheng dun leh zel a. Naupang te e tilo hian Pathian thu lamah kan tui chho dun em em mai a. Pastor nih kan tum ve ve a. Kan inkawm chang te hian ngaihzawng emaw, thildang emaw sawi lovin Pathian thuah hian kan inhnial fiam thin a. Mi te pawhin kan thian dun chuan min fak viau thin a ni. Khawtlang thiltih na leh Kohhran lamah pawh kan inhmang dun viau a. Kan nun pawh a hlim chho viau thin a ni. Kei ai mahin Pathian thu lamah hian a tui a. Hriat pawh a hria a, Pathian pawhin a hmang viau a, rawngbawltu tha tak  a la nih ngei ka beisei tlat a ni.

CHUTICHUAN :

2001 kum chuan BA kan chhuak ve ta a. Kei chu ka chhungte’n Shillong a Douglas Bible Institute a zir turin min ti a. Ka thianpa Lalthuammawia (Laltea) erawh chu an chhungkaw dinhmunin a zir loh avangin hna te zawn phawt a, a tul dan a zir a ATC lam a BD zir zawm a tum a. Class kan tan dawn tawh avangin ka chhungte leh thiante kalsanin ka zirna tur hmun chu ka zuk pan ta a. Laltea nen hian in ngai viau e tilo chuan lehkha inthawn emaw in biak emaw hi kan nei hran lo a. ka rilru in kan inngai em em ringawt mai a ni. Ka Hostel awm tan kum, thla 6 hnuah chuan ka chhungte lehkha ka dawng a. Ka thianpa Laltea pa a boral thu leh a nu te khua Manipur lamah an pem tak thu min lo hrilh a. Hemi hnu hian chanchin kan inhre tawn ta lo vang vang a ni. 

CHAN II

RUKRU:

A tuk zing a ka rui ka harh chuan chu Hotel ka KS khawi chu ka ten khawp mai a. Ka thin a tirim thut a, Engmah pawh sawilo chuan kut ka thlak a, ka hnek a, a hahmai a bal hlawk a, a te chul a. Chil ka chhak khuma, ka tlanchhuahsan nghal daih a. Kalna tur em em ka hre hran lova, ruk tur ka hmuh leh ka ru ang a, ka hmuh loh leh mi ka chhuhsak mai ang a, ka ruihna tur khawp chu ka nei tur a ni ka ti rilru a. Zarkawt-ah ka phei zel a. Chanchinbu sem pakhat ken lai a mi Vanglaini chu ka laksak a, ka bih thuak thuak a. A hma tlai a mi tu tih hriatlohin hmeichhe naupang a pawngsual a, a sawisa hlum tih an chhuah chu ka hmu a, tu dang nilovin a sawisa tu ka ni tih ka inhria a. A titu an hriat thu leh an zawn mek thu an lo chhuah a. Inthiamlohna neih hlek lovin ka nui suk a. Ruk tur ka zawng ta nghal a.

KA HRECHHUAK:

Tlai lam a lo ni a. Ka pawisa ruk khawl chu ka chhiar a Rs 8220 chiah a lo ni a. Zanin ka daih dawn e tiin ka No 4 lakna thin pa hnen lam ka pan a. ka marie (marijuana)  neih sa chu ka zial a, ka blow (zu) phei hem hem mai a. Ka khawvel a dik leh tan ta…..  Ka No 4 lakna pa inah chuan ka lut a. A lo inthiar a, tihtur em em ka neih loh avang chuan bang a an sana pui hlui zet tawh (AJANTA) chu ka thlir mai mai a. A engamah chu a kal tawh hleilo a. Sana thi te han khai reng reng tiin a bula Calendar chu ka bih leh a. Vawiin 21 March 2011 a lo ni a. Ka phu zawk a! enge a chhan.. ? Hemi ni hian ka tan awmzia enge a neih ka hrechhuak mai lo a. Chutihlai chuan ka lenna pa chuan a thil chu a rawn keng chhuak a. Ka ti tan nghal a.. Ka rilru erawh chu engemaw tak chuan a mawlh a ni. Ka hrechhuak thut.. Zaninah hian ka thianpa thin…hman a mi nen inhmuh kan tum tak e. Ka tho thut a, kan inhmuh tumna lam ka pan ta nghal a.

KA THIANPA:

Kan inhmuh tumna ka thlen chuan ka chawl hahdam a. Helai hmun hi a fal deuh bawk a. Tumah dang an rawn kal ka ringlo a. Chutihlai chuan tlangval pakhat inchiu tum rawn kal a. Engmah sawi set set lo chuan ka hnek thuai mai a, a let nghal tawp a. A damdawi ken chuan ka inchiu nghal a, hlep hlang..ka chhir zui nek. A damchhuah dawn pawn thlakhat tal chu khumbet a chaw ei a ngai ngei ang. Nuam tak a ni. Nula leh tlangval an rawn kal dun leh a. Pa pakhat let reng bul a ka ding min hmuh chuan min hlau aniang, an tlanchhe nghal daih a. Mi kal ngai lohna a ni sia, a va lun tawh awm ve he lai chu ka ti rilru mai mai a.Suit ha hi a rawn kal ve leh teh nawlh a. Hetiang inla thlarau bo zawng ho hi ka ngei a nia. Pathian thu min hrilh an tum chhen zel a, ka haw tlat. Chupa pawh chu khawih ka chak a. Mahse ka bul a rawn thlen hma chuan tlangval ka chhir hrep a hmuh chuan a buaipui nghal avang chuan ka khawih leh ta em lova. “Engatinge? Enge thil awmzia” a rawn tih lai chuan ngaihsak peih lovin Ganja (Marijuana) ka lo tan leh a. “Zawnga, I hriat a ngailo” tiin helai hmun hrep chu ka ti a. Ka kalsawn ta daih a.

HOTEL:

Zinga ka harh chuan Waiter pakhat hian, “Hei i wallet a ni em? Mi pakhatin a rawn chhui zui che a niang, a rawn dah a” a lo ti a. Ka lo la a, kan en chuan pawisa chu a lo la kim a. Engtinnge hotel a ka awmna a hriat theih chu le..ka tih rilruk lai chuan ka bill receipt hlui a lo awm avang a nih ka ring a. Hetiang te hi paih zel tur asin ti a paih ka tum lai chuan lehkha pakhat hi a rawn tla thla nawlh a. Kha Pastor ziah kha a lo ni a. Ka chhiar chhin mai mai a. Ka bing ta chuk chuk mai a ni.

‘Nizanah khan Pastor fel leh tha, rawngbawltu  fel tak nen inhmuh kan tum a. Hah tak a ka thlenin chulai hmunah chuan nikhawhrelo pakhat a lo let reng mai a. A bulah chuan mi pakhat hi a lo ding bawk a. a thim viau avangin tutenge an nih ka hre mai lova, a bul a mi chuan Lighter an ti alh a, a hmel ka hmu ta a. ka Pastor hmel hmuh tum chu hmeichhe naupang pawngsual tu, tualthattu hmel a ni tlat. Helai hmunah hian 21. March 2001 khan ka thianpa Lalthuammawia nen kum 10 hnu a inhmu leh turin kan intiam a ni.”

(Sap Thawnthu behchhan a ka phuah ve mai mai a ni)

KA LIGHTER

Lighter chu ka han talh a, a alh eng pap a, ka cigarette hmawr ah chuan chuktuah in ka tan kai ta a. Ka hmui chuan cigarette chu ka hip kawk a, a khu chu ka pum lamah ka hip thla a. Muangchangin ka hrawk lamah rawn chho leh in, ka ka leh hnar ah te chuan sem darh in a khu chu boruak ah chuan an zam darh chiai chiai a. He thil thlentir tu ka lighter chu hum in ka en ta vang vang a.

He ka lighter hi kuhva dawr te a mi Rs 5 a ka lei a ni. A hmel en in a tlawm na a, tih ang deuh khan a man tlawm mahse ka tan a tangkai zia hi sawiin a siak lo a ni.  A thiltih theih zia ngaihtuah chuan he Rs 5 man hian Cheng Vaibelchhe 5 chuang man pawh a meivap ah a chan tir thei a. A pawi khawih pawi theih zia ngaihtuah chuan ram tha tak tak a tikang thei a, ram leh hnam hmelma ah min siam thei hial a ni.

Amah nen a kan chhuah dun tum hi chuan vawi engemaw zat hi ti alh mah ila, tumkhat ah hian sec 5 aia rei ka chhawr ngailo a, a kan ral tawh (cigarette) man zawng zawng hi chhut ta i la, cheng fe a ni tawh ngei ang. Amah avang hian hmelhriat loh tamtak in min biak phah a “Khawi maw lighter i ak mial em?” Amah avang hian midang ka pur na tur tamtak ah midang tibuai lovin min awmtir thin a ni. A chungah hian lawmthu sawina tur tamtak ka ba in ka hre hial a ni. Mahni chauh a chhuah a, Cigarette ah si a, zuk duh bawk si a, he ka lighter ka ah theihnghilh tum hi chuan, chawbel bul a tamchhawl an tih thin hi hrilhfiah leh chuan ngai miah lovin ka hre fiah kuar kuar thin. Hetiang hun ah te hian ka ngai zual thin.

He ka lighter nen hian kan inzui ngun tawh hle a. Khawi i lo han chhuah vah dawn pawh in ka ah leh ah loh hi ka ngaih pawimawh hmasak ber pawl a ni thin. Ka tan thian tha leh rinawm ber ang mai in khawi ah pawh kal i la, ka ipte lailum luahtu a ni thin. Ka hmuh loh chuan ka zawng ruai ruai a, ka tihtlak palh chuan ka chhar vat a, a insawh pem chuan ka tuai mam a, phun nawi zui lovin ka tan rinawm takin hna a thawk thin a ni. A tello chuan ka kim thei tawh lova, a tello chuan khawi ilo chhuah ka zuam lova, a tel chuan min ti thlamuang a, min ti famkim thin a ni.

Thla khat dawn lai kan lo inzui ve ta reng mai a. A damlai nun chawhnu lam a lo hmang ve tan tawh a. Kan intawn tirh chuan sarang nalh tak hmang a uluk tak a pack diam a ni a. Tunah erawh chuan a chhip lam te chu a kaw huau tawh a, a colour nalh tak, sen hiam mai pawh chu lo chuaiin, a lo dal ve ta viau mai a. A kawm a mawi tak a an lehkha bel te chu ka kut tin hlei tak tak te chuan an khawk filh zo tawh a.  A hlutna thuruk, a tui pawh chuan kian zai an rel san mek a, an kian san zo tep tawh a ni. A tui tlem la neih avang chuan kan la inzui hram hram chauh tawh a ni a. A zawh meuh chuan a hlutna zawng zawng a lo bo tawh ang a, khawi lai bawlhhlawh bawm ah emaw paih in a aia tuai tha in a hmun a rawn luah leh ngei awm sia, sawi thei se chu nise a thik ve viau pawhin a rinawm. Chutih hunah meuh chuan ani, he ka lighter ngei hi hahdam takin engmah hnathawh ngai tawh lovin he khawvel ah hian a tawihral hun a nghak tawh tawh ang a. Hlutna reng reng neilo ang mai in ka hnutchhiah ang, chutih hun ah meuh chuan chuan chatuan atan he ka lighter nen hian kan in mangtha tawh dawn a ni.

KA CHETCHHIATNA TLEMTE

(thuziah hi a thui hma sia, midang tan chhiar a nawm zawk nan a tawi thei ang berin school naupang ka nihlai a ka chetchhiatna, 4 lek kan thailang ve ange)

### NAUPANG CHINGHNE LAK A BERAM VENG: CGS a kan luh laiin Mizo Tawng hman phal a nilo a, discipline ah an strict em em a. Kan Principal hian kan lehkhazir min vil thin a. Class room bang awng atang a rawn bih hi a hrat sia, Principal lemah tangin kan intihder a, kan innuih vak vak thin a. Tumkhat chu a rawn bih leh ta a lawm le. “Bih anglo bik asin, hmelchhe mai mai…” kan lo ti sap sap a. A rawn lut thut mai chu a a tak tak a nlo ni sia, mawng a duk chur thei alawm le….hahaha

### HUR VANG A NILO: Hostel pakhat a kan luh laiin Worship Secretary ka nia, fel ber tur a ngaih ka nia. Sermon te ka sawi thin. Tumkhat chu kan warden te’n an room-ah TV an chawilut a, CD an hawh a, an en a. Hosteller phawhraw zual in an bihthla ta sup sup mai a. Blue Film (porn) an en a lo ni a. La hmu ve ngai heklo le, ka en ve chak tlat mai a. Bihthlak ka tum ve ta a, midang chuan a enna hmun tha, a kaw tha lai zawng zawng chu an chang vek tawh a. Enna tur hmun tha ka chan ve takloh ah chuan kan wreck sang pui mai, suitcase, thingrem, bag vel kan dahkhawm tun na ah chuan lawnin kan indaidanna bang chung awng atang chuan kan en mai a, a chiang ngei mai. Hmuh ngailoh hmu ta chu hmuhnawm ka ti khawp mai a, 2 mins vel chiah ka en hman, ka en tui dawn chauh tih chuan a chim ta alawm le…………  A ri rum rum a, a tla darh chuai a. Midang an teh darh huk a, warden te an rawn tlan chhuak…

“Tunge ti chim? Nangmah a mi?”

 “No, Sir” an lo ti sap sap hlawm a. Duitin Feet 2 vel a sei kengin an rawn zawt ta diat diat mai.

Khum ah ka lo mu than hman a, kei chu min ringlo, mahse a mawiah

“Nangmah a mi?”

 “Yes sir..he…”

 Nuih a za reilo, ka mawngah min han hlap mai a. Chu ber ai chuan kan warden te’n fel ber a min rinna ka hloh te, ka hosteller pui te’n Pathian thu awih bik a min rinna zawng zawng te………………….. Blue Film en chak luat avanga hostel wreck ti chim tu, kan ni chu hmai a uanglo, a tawngtu tan zahthlak tak a ni.

### MIN HREM VE TAWH: Mawng ah hian min hlap thin sia, tumkhat min hrem dawn a. Lo inven lawk nan, kekawrte ka hak thuah, a thuah inkarah Exercise Book kawm pawhthlak ka thuak a. Exercise bu towel a tuam ka dah hnan leh a. Ka inring te taw a. Devotion zawhah hrem ngai min hrem thin a. Min ko chhuak a, mawng poh tawrhin ka chhuak a, dawhkan min chhipchhuan tir daih asin le…!! Zang ka ti lutuk a, ka lu chung atangin ka kutin ka sep chho vel a, minlo hmu reng sia, Motor wheelrim hlui rit leng lawng an rawn dah belh a. ka tawi turh phah…

### KAN PA THEI ANIA AW: Kum 15/16 vel bawr ka nih lai hian ka school kal tur city Bus-a ka chuan chang hian, conductor hmel ka en a, ka zuam zawng tak an nih chuan fare an khawn laiin ka muthlu der thin a, pawisa ka save thin. Midang bulah intithei takin ka sawi vel thin a. Tumkhat kan thianzaho panga lai chuang ho dawn a, rawlthar intih champ hun lai vel a nia. Sikulpuikawn atanga Ramhlun kal kan tum a. Pawisa kan nei silo a, bus lo ding apiang ah conductor kan zuam zawng hmel kan lo zawng a. A pathum lo dinna chu pate reuhte, ke ai mah pawn a hniam zawk a. “Khitiang chum hrep ila ni mai lawm” tih pahin thamlo fe in kan chuang a, a hnung ber seat-ah inla pa takin kan inhnawh a. Khatla kawn thlen thlak dawn hian a fare min dil a. Hriattira’n nakinah a tia. Temple bul kan thlenin min dil leh a,”Nakinah” kan lo ti leh a. Conductor chuan thinrim hmel deuhin,”Pawisa in neilo a mi?” a ti a . Hriattira chuan,”Neilo” hlauh loh hmel deuh hian a lo ti a. Conductor chuan zam hlek lovin,”In zak na nge naupang te te si, min risk te in tum a ni maw? Ka beng mai ang che u, chhuk rawh u” a ti a. Soloman Cave kawt zawnah driver a dintir a, mei khup zul zulin kan panga in kan inzui chhuak dem dem a. “Ka hmuh leh che u chuan ka beng hrep ang che u” a tia. Kan ngawi kar a, min tlansan ta maw tih ah kan nui nghek….hahahaha….

TLAIBERH

Kan khua hi zo veh vawh, ramngaw durpui mai hmun a ni a. Khaw lian leh zau, mi chi hrang hrang chenna hmun a ni. He hmunah hian keini hnam hi engtik atang a lo cheng tan ve nge kan nih tih chu ka chhut pha hauh lova. Kan historian te paw’n chiang tak chuan sawi ngamlo mahse kum za tamtak chhung chu he hmunah hian kan lo awm ve tawh niin an sawi. Keini chhungkaw thlah chhawng te pawh nuam ti tak leh ngaihngam takin kan lo cheng thin a ni.

Engtik kumah nge ka pian ka hrelo a. Ka pian hmain ka pi leh pu te hian min boralsan a. Ka pa ka hre bawk lova, sawn an tih ang hi ka nih ber chu. Ka la hriat reng chu naupangte ka nih lai a ka nuin min boralsan ni kha a ni. Ka nu ramkal chu hliampui tuarin a rawn haw a, ramhnuai pilrilah ramsa kawlh in a lo bei a lo ni a. Mangang tak a inkuah a mual mi’n liamsan ni a ka khawhar zia kha aw… fahrah mai, belh tur neilo in he khawvelah hian ka lo vakvai ta a. Mahniin nun bul ka tan thar a. Ka theih ang ang a ka hrawk chawm theihna tur ngaihtuahin khawhar takin hna ka thawk ve thin a ni.

Hun a lo kal zel a, khuanu zarah lei rem ka rap chho ve a, ka nun pawh a hlim chho ve viau mai a. Kan tleirawl chho chu zep lovah chuan ka hmel a that bakah ka pian a nalh bawk a, min ngaizawngtu leh min duh tu pawh ka tawng chho nual a. Mahni mai a awm a khawhar thlak avangin leh thiante’n min tur nasat avangin pasal te ka nei chho ve ta a. Fapa pakhat kan nei a, kan pa nen chuan kan hlim dun em em thin a, tumah dang hi kan ngai biklo a ni.

Kan khua hi a ralmuang em em mai a. Kan khaw thenawm lawk lawk te chu misual rualin bei thin mahse keini khua tak hi chu min bei ngailo. Hetia thlamuang tak a kan awm lai hian tumkhat chu misual rual in  min rawn run ta thut mai a. Keini ralmuang thang tih takah han beilet thei ziazang kan ni silo a. Ralhrat leh kaihruaitu tha neilo ta chu min rawn sawp nek mai a. Kan mi leh sa tamtak boral zingah chuan kan pa pawh chu a vanduai zingah a tel palh hlauh mai a. Nupa tang then zet zawng, a tawn a tawn loh chuan a nat zia han sawifiah thiam chi a nilo. Ka thian te, hmelhriat te tamtak an thi a. Kan khua chu lusun avangin kan ngui nghuai mai a ni.

Kei ngei pawh chuan khawhar takin ka nun ka hmang chho ta a, fa ka neih ve avang chuan ka fa chuan ka nun khawhar lutuk tur pawh chu min hnem viau bakah chakna nasa tak mai min pe bawk a ni. Heng misual rual hian min zuam laklawh tawh avangin an nawm an makin a khat tawkin min rawn run chhen mai si a. Kan mi leh sa te tamtakin nun an chan tawh a. Hreawm kan ruar tlawk tlawk mai thin a ni. Engemaw chang chuan kan vanduai bik zia te ngaihtuahin Pathian pawh ka dem lek lek thin. Eng pawi nge kan sawi a, hmelma te’n heti tak mai a min tihchhiat an tum tak mai le. Zalen tak a kha leh chen kan lo awm tawhna kha engatinge tihchhiat an tum tak tlat mai.. Hmun hrang hrang ah mi hrang hrang zalen tak a an cheng tih ka hriat phei chuan kan zalenna ni tur thlirin ka hnuk a ulh teuh zel a ni.

Nikhat chu ka nun tawpna ni a rawn thleng dawn tih hre reng reng lovin eitur dapin ka vak chhuak a. Tlai dar 3 vel a ni tawh awm e. Ka fapa riltam chaw ka barh dawn lai chuan ka thlang lawkah chuan misual rual hi an lo lang leh thut mai a. Ka fapa riltam tap chu ngawi turin ka zap nghal a. Bihruk ka tum lai chuan min lo hmu hman tlat mai. An zinga hmelchhe ber mai, nunrawng leh rothap hmel ber chuan ‘khi le…’ chhuah tawh hauh lo ang u tiin a silai chuan min rawn tin a. Tlanchhiat ka tum lai tak chuan a silai chu a puak thawr a, ka khup bawrah tak mai chuan a rawn thip vawt zawk a, ka ke a zawi nghal vek a. Ka khup ruh chu a sawp tih ka hria a, engtikah mah ka kal leh tawh ngai dawnlo a ni tih chu hriat sa a ni a. Ka te thawt a, ka fapa mangang chu a lo chiau chul mai a ni.

Silai a rawn ri leh dawp a. Ka leng dawrh a, ka mit nghal sulh mai a, ka fapa ka neih chhun liau liau, ka hmangaih em em mai chu harsa ti takin ka ban tawk tawk mai a, ani pawh chuan tap hawm hawm chung chuan min rawn ban tawk tawk mai a. Ka tellovin engtin nge a nun chhoh ang. An man ang a, tihduhdahna tinreng tuarin a damchhungin zalen ni a nei tawh dawn silo. A innghahna leh a thlamuanpui ber in engmah ka tihsak thei silo, engtikah mah in hmu leh tawh lo turin ka kalsan dawn ta…a va na em!!!

Tiin chu TLAIBERH (sava) thi tur chuan ka thinlung chhungah thu a sawi a ni.

BAWNGSA KAN RO

Nisa rum lutuk chuan min em ngawt ngawt mai a. Ka hah lutuk chu ka ding chawl zawk a, ka thlantui chuan min bual huh hnep hnawp hle a. Ka puan ken chu ka phawrh a. Kan inhru tawk tawk a, ka tuithawl pai ami tui chu ka khiat khawlh khawlh a. Ka hnathawh chu chawl rihin ka bul a thingbuk hlim ah chuan ka thu thlandai ta rih a. Ka meizial ka phawrh a, ka tan a, ka zu ta veng veng a. He hmun a ka awm tak ngawt dan te chu ka chhui kir ta neuh neuh a. 

Ka nu leh pa in min thihsan hma avang in mal takin he khawvel ah hian ka vakvai a. Chhungte bel te’n kan awm kual nual a, mahse ruihhlo bawih ah ka tan avangin chhungte hnen ah pawh a awm hleithei lovin ka vak rawlai a, ka tei tei a. Heng ka vah vel na ah hian thian tamtak ka chhar a. Heng ka thian chhar te zing a thenkhat te’n inhlawh na ngial nghet min lo hmuhsak ve a. Chumi avang chuan helai hmun hi ka lo thleng ve thei a ni.

Helai ka inhlawhna hmun hi ranvulhna farm a ni a. He farm ah hian Bawng, vawk leh kelte a awm a, chung ho enkawl leh an chaw tur zawn a buaipui chu kan hna ber a ni. A awmna hmun hi a zauvin a lian hle a, hmun rulrem leh zawl duai mai a ni a. Han chettlatna tur a tamin, hmun thengthaw leh nuam tak a ni. He farm luh ka ah hian lian tawkin a neitupa Pu Lianlunga hming chawiin LIANLUNGA RANCH tih a in tar kuau a. He hmunah hian mi 15 zet zawt min chhawr a. Kan riahna in hi bunkhouse tiin kan sawi ve mai thin a. Kan riahna bul lawk ah hian Pu Lianlunga  te chenna hmun in lian tawk tak a awm bawk a ni.

Helai ka thlen hnu hian ka nun pawh nasa takin a in thlak danglam a. Kum lamah pawh tlem a kan lo phanchang ve deuh tawh avangin ka rilru pawh a puitling sawt em em a. Hna ka thawk nasa a, ruihhlo tih tur a awm hnaih loh vang in ka nghei phah a. Mahse, zu a tam thung a, zu kan in tho na in nasa taka in thin kan awm lem lo a ni. Hnathawh hunah theihtawp chhuah in hna kan thawk a, kar tawp ah hi chuan nuam chenin zu leh sa nen kan ri le lu thin a ni. Kum 3 lai ka lo thawk ve ta reng mai a. Hemi chhung hian ka thawhpuite an bang zeuh zeuh a, kei erawh chu kal na tur dang ka neih chuan loh avangin ka in tak tak ah ka ngai nghet hmiah tawh mai a. Hmun dang a kal tumna pawh nei tawh chuang lovin ka thla a ngam tak meuh meuh a. Ka vanneih a siam in kum hnih ka thawh hnu chuan hnathawk te hotu ah kan pu in min dah bawk a. He lai hmun ah hian ka damchhung hun hmang turin ka rilru leh ngaihtuah na chu nghet hmiah tawh a ni.

Nikhat chu kan pu fanu Lydia-i, phai lama lehkhazir a awm chu a rawn haw a, a pa ranch rawn tlawh a tum a. Kartawp kan chawlh dawn in a ni a, kan phur hlawm hle a. Hemi tum hian a pa a remchan loh avangin hmuak turin mi tir a. Kan motor kawl Gypsy hood neilo chu ka khalh a. Kan Ranch atang a 10km vel zet a hla kan ranch peng ah chuan ka lo nghak ta a. A rawn thleng a, a taxi hire atanga a rawn chhuk chiah chu chutiang khawp a nula hmeltha chu ka la hmu ngailo, a rawn var chhuak pawp ni hian ka hre hial a ni. Van mawng pawp atangin angel a rawn tla palh ani ang a tih hial tur khawp a ngaihnobei a ni a. A rawn tlak pahin chunglam atang a hmelthatna zawng zawng a rawn paipawn thla a ni mai lo maw tih hial tur khawp a nalh a ni a. A pianzia zawng zawng ah chuan sawiselna lai tur reng reng a awmlo a, ka fak chiam dawn chuan ka fak pilh palh ang tih hlauhawm khawp a no a ni sia. A hmelthatna zawng zawng nen chuan ranch lam panin kan insawh phei dun ta a.

Kan haw kawngah chuan ka va melh zauh zauh thin a, min rawn melh ve relh relh tlat hian ka lo inngaihruat thin a. Han biak lumlam viau ka tum pawhin a chau deuh nge, a tawngkam a bung thei hle a. Chubak ah dinhmun a inthlau bawk nen, kan titi a rual mawh hle a ni. A rawn thlen zan hian intihhlimna kan nei a. Kan bunkhouse kawtah chuan mei chhemin hnathawktu ho chu hollow guiter nen lengzem hla te sa in kan zai vak vak a. Chutih lai chuan Lydia-i chuan an tukverh atangin a rawn thlir ve a, hmuhnawm tih hmel tak a a rawn thlir chu thuro nunnemin a thla duhtawk a zap ang mai a duhawm niin ka hmu hial a. Zanlai dawn tawh ah chuan kan pu te nupa chuan an inah no dawm pah a kan hnathawh mek a hmalak dan tur sawipui turin min sawm hlauh mai a, ka phur ngei mai.

Ka han luh chuan Pu Lianlunga te nupa leh Lydia-i te nen chuan dawhkan khat kil in kan titi a. Dawhkanah chuan Bawngsa kan ro, Beram sa zailep leh rum an chhawp a. No dawm pah chuan kan ran rual vulh ho chungchang, kan hralh hlawk theih dan tur te chu kan sawi ho ta a. Lydia-i nen chuan inep chiah a kan thut avangin ka va melh thin a, ka melh veleh a mit a la sawn leh vat thin a. Kan thusawi ai mah chuan ka hma a nula duhawm lutuk thu chuan ka rilru a la peng zawk a. Ka lo ngawi leh vung vung thin. Chutih lai chuan Lydia-i chuan a zin chauh thu leh thlifim dawn a chak thu sawiin pawn lamah min chhuahsan a. Pu, Lianlunga pawh chuan titi pui tlak vak lo ah min ngai nge ni, mut mai a duhthu a sawi a. Kei pawh chuan mut mai ka duhthu sawiin kan bunkhouse lam ka pan a ta a.

Kan bunkhouse thlang kham chung zawl ah chuan Lydia-i chu thlifim dawngin a lo ding a. Thli thaw chuan a sam, a chhem leng siau siau a, zan thla eng ruih hnuai ah chuan a lang duhawm ngei mai. Zah theihloh chhuahin ka va pan a, a bul ka thlen dawn chuan a rawn in her thut a, a hmui no nalh tak a a kutzungchal chuk tuah pah chuan “Shhhhh……naktuk tlaiah ka haw leh mai dawn a, chumi hma chuan thil pawimawh deuh hrilh che ka duh a ni” a ti a . An in lam pan chuan a tlan a, ka thlir zui vawng vawng a, ka nui sak a.

Engemaw ni hian min rawn hnim a, ka harh chhuah chuan sanghal a lo ni a. Ka hnathawk chawl kha ka lo muthlu leh pek a ni amaw, ka ti a. ‘Lydia-i khan thil min hrilh tur a nei tak e’ tiin hmanhmawh takin ka mutthluk na thing buk hnuai atang chuan ka tlan haw ta a. In ka thlen chuan an lo reh thap tawh a. Kan bunkhouse thlangah bawk chuan Lydia chu a lo ding leh a. Ka va pan a, a rim chu a tui ngei mai. Zan thla eng chu a lunglenthlak tawk chiahin no nghalh mai a. Thla eng hnuai a a mitmeng atang chuan lungawilohna nei a ang hle a. “Ka rawn thleng chiah” ka va ti a

 “Khatin min melh vak vak tawh suh, mi te hi ngaizawng deuh a maw’n le” ka rin loh lutuk thu a sawi tlat. A sawi chhunzawm leh a.

“Nizan te lah kha”

“Enge ni zan chu “

“I heh si”

“Eng maw”

“Bawngsa kanro” 

CANCER leh HMANGAIHNA

Enge hmangaihna leh Cancer-in inzawmna an neih? Enge an inlaichinna? Han ngaihtuah chian chuan inanna tamtak an lo nei ve reng mai.

Hmangaihna bul tanna chu lamkhuang buk hnuai emaw five star hotel emaw a ni thei. Chul ram thlamah a ni thei a, Cadillac car chhungah a ni thei. Zan thla eng hnuai a sertawk kung hnuaiah a ni thei a, Los Angeles Beach-ah a ni thei. Tuikuk refugee camp bulah a ni thei a, nuamtawlna khualzin lawnglian ah a ni thei a ni. Hetiang bawk hian cancer pawh a intanna chu hote emaw pui tak a ni thei a. Zuk leh hmuam lam, meizial, kuhva, sahdah, tuibur te a ni thei a thildang vang pawh a ni thei a ni. Duh reng vang a hmangaihna hmu (ngaihzawng zawn vang) an awmlaiin tawn palh/fuh avangin a hmangaihna a lo piang thei a. Inthlahdah avangin cancer a vei theih a, vanduaina avang liau liau in cancer a vei theih bawk a ni

A bul tanna a ho emaw ho lo emaw, hmangaihna a lo pianchhuah emaw cancer a lo lanchhuah chiah chuan tupawh ni ila, engpawh ni ila, khawiah pawh awm ila, eng thil pawh ti ila rilru pumpui mai hi a luah nghal ngut ngut mai a, lairil a fan a, thluak a vih a, thinlung a chhun thin a ni. Chu chuan taksa a hruai a. Huaisen avang a ngaihthah chi a nilo a, dawihzep avang a namnul theih lah a ni heklo. Lal em avang a enkhum theih a ni lo a, lal loh avang a kalkhum theih lah a ni heklo. Fin avanga hnualsuat chi a ni lo a, mawl avang a ngaihsak loh chi lah a ni heklo. Hausak vang a hnuaichhiah chi a ni lo a, retheih avang a pawmzam chi lah a ni heklo. Kan tawng theiin kan ta a ni thei ve ve a ni.

He taksa leh rilru zawng zawng min hruai avang hian thil tamtak a thlen phah thin a. Thil lawmawm min hmuhtir thei ve ve tu a ni. Cancer avangin Lal Isua la neilo te’n chhandamtu an hmuh phah thei a. Hmangaihna avangin a thenin nupui pasal an hmuh phah thei bawk a. Kal ngai lohna ah min kaltir thei ve ve bawk a ni. He Cancer avang hian thenkhatin Damdawiin an luh zin phah thei a. Hmangaihna avang hian thenkhatin hmangaihte inah an luh zin phah thei a. A turtu, pawttu, hiptu, loh theihloh a awm tlat a ni. Nun beidawnna min thlen theitu hian nun hlimna min temtir thei a. Beidawnna khuarkhurum a min tlak tir theitu hian tlang thawvengah min lawntir thei bawk a ni.

A bul tanna te, a kalkawng te chu engpawh lo nise a tawp khar dan hi chu tu tan mah han ngaihthah theih rual a ni lo. Hmangaihna lipui a cheng tawh te leh cancer vei tawh te chu he thil hian an nun a ei tlat tawh a. Hmangaihna lipui suarchhia in a len bo emaw cancer avang a vanduai in lei thuahthip hnuaiah chham ang an zal a ni thei a. Hmangaihna lipui an hleuh kai a emaw an cancer a dam leh pawh nise he thil hian an damchhungin serh bul a mei angin a zui tawh thin a ni.

HRINGNUN LAMLIAN (Ka Nu Pual)

He kawngpuiah hian ka kal a. Nilo, ka tlan zawk a ni. Chau leh chaklo tak chungin ka bei ve hram hram a. Ka chungah mawhphurhna a innghat, nilo, mawhphurhna hian ka ko ah min uai a ni. Ka ko a ti rit a. Hma sawn har ka ti a ni.

He kawngpuiah hian ka duh vang reng a tlan ka nilo, loh theihloh a nih vang zawk in a ni ka tlan ni. Chawl duh mah ila chawlh theih, chawlh hman a ni silo. Kan tlan ang a, kan thlen hma loh chu chawl lovin kan tlan reng tur a ni. Kawng lakah harsatna, buaina, manganna, lungngaihna hrang hrang te’n min lo chim buai mahse tiam chin lam kan pan talh talh a tul a. Kal hnek hnek lovin harsatna su tlang a vaikian pahin kan tlan tur a ni a. Kal hnek hnek tan dinchhuah a har ‘a ruh no no chhuak ah’ tih na hringnun khawvel ani miau si. Kan thlen hma loh chu kan tlan reng tur a ni.

Kawng lakah chawlhna tur hmun tha reng reng a awmlo a. Thlahtu bul Adam-a te bawhchhiatna avang a, rim tak a tlan tur a anchhe lawh kan ni. Thenkhat te’n kan tlan laiin min lo chawlhsan a. Zion-ah Lalpa hmuak turin min kalsan thin a ni. Chhungkua pawh a huhovin tlan mah ila, thenkhat te’n min peih loh san a, “Pakhat zel a an kal bovin an kiam thin chhungkaw tinreng” kim lova tlan zawng awmkhua a harin inchhuihtluk a awl a. Hringnun lamlian a bumboh a. Kan tlan bai mai thin a ni. Chun tello a ka tlan na pawh kum 7 lai a lo ni ve ta. Kum tam hian hriatrengna a thai bo lova, khuarei hian a lunglenna a chhilh bo heklo. Hun liam ta hian ngaihna a ti zual zawk a ni.

He kawngah hian engtiang mah a upa ka nih hma atangin tap chungin ka tlan tan a. He khawvel inlumlet dan ka hriat ve hma hauh pawhin ka tlan tawh a. Chhia leh tha ka hriat hnu, he khawvel hi lungngai a tahna mai a ni tih ka hriat hnu phei chuan nasa lehzualin ka tlan a ni. Engtikah mah ka tlan thleng thei lovang a. Ka tlan thleng anih chuan kei hi he khawvel ata lak bovin ka awm tawh ang. Chutih hunah chuan chhungkim te’n Beramno hmaah Lalpa fakin kan zai ho tawh ang a. Intihnat reng reng awm tawh lohna hmunah chuan muang te’n chatuan atan kan chawl tawh ang. Tun a tan chuan, “Ka nu..mangtha phawt le….”

“No guilt in life, no fear in death,

This is the power of Christ in me;

From life’s first cry, to final breath,

Jesus commands my destiny…”

KA THAWNTHU PHUAH

Real Madrid leh Bayern Munich te chuan Allianz Arena, Munich khawpuiah UEFA Champions League semi-final 1^st leg khel turin an inbuatsaih mek a, khawvel a footballer tha ber ber te fuankhawmna tur a nih avangin khawvelin a nghak a, thlir a chak a ni. Munich khawpui ah chuan football expert-ho te, media lam mi te an pungkhawm sup sup a, kawtthler tin maiah te chuan football fans ho te chu an sahawk nasa in, an ri le lu mai a ni. Kick-off nan darkar 4 chiah a awm tawh a ni.

Hetih lai mek hian kei pawh mahni inah thawnthu phuah tur a inbuatsaih in hun ka lo hmang ve mek bawk a. Inkhel nghah nan a thawnthu inphuahsiak turin ka thianpa (unanupa) pakhat nen kan incho/in el a ni. In ah chuan ka phone chu charge pahin thawnthu phuah a, type lut nghal char char a, post nghal turin ka inbuatsaih ta a. Darkar 4 lai hun ka la nei a ni. Ka thawnthu phuah tur  ah hian idea pakhatmah ka neilo a, nilo, idea pakhat chu ka nei. Chu chu ka thawnthu phuah chu englam hawi emaw eng thu pawh nise a tawpah a changtupa chu lungngaihna vawrtawp tuarin a thi tur a ni tih hi a ni bur mai a ni.

Ka ziak tan ta a, Phone-ah ka type a, ka type tawh hnu a edit theih loh bakah rang tak a ka type theih loh avangin a tir atangin ka uluk nghal viau a (typing mistake, han tihsual palh zauh chu a tih that theih a, paragraph hran a luh tawh hnu chuan ka type tawh ho chu a tihdanglam  theih tawh loh…a tang(skip) tlat zel a ni) A hmasa ber atan a changtupa ka pian chhuah tir phawt a. Engtin nge ka tih khawngaihthlak chhoh tak ang le..? tiin ngaihtuahna ka seng chho ta a.

Ka hria e, fahrah nuhrawn hrawn, a nuhrawnin a tihduhdah avangin lungngaihna vawrtawp tuar tir ila tiin nuhrawn hrawn tir tumin ka puahchah chho ta a. Chumi tum ran chuan a nun kawng chhuk chho ka zawh tir tan ta a, a pian tirhin a hringtu nu kan boral tir ta phawt a. Fuh chho dawn riauin ka hria a. Mahse, ka type thui hmanlo, ti khawngaihthlak thiam turin ka rilru leh thu thiamna in a tlin dawn lo tlat. Chuvang chuan nuhrawn hrawn tir ai chuan nu leh pa in an thihsan, fahrah, mi vakvai, unau dang neilo, mi te hmuhsit leh tihduhdah, mahni a he khawvel a hreawm tinreng mal tak a hmachhawn tu ni zawk ta se ka ti khawngaihthlak thiam zawk ang a tiin a nun kawng chu chumi lam kawng zawh tur chuan thlak sak ka tum leh ta zawk a. A nu ka thih tir hnu chuan a pu leh a pa chu awlsam takin ka boral tir leh mai a. Ka tikhawngaihthlak sawt in, a lainatawm chho ngei mai.

Chutiang dinhmun a din tir tum chuan a nunkawng ka zawh chhoh tir ta zel a, a pi han thih tir na hun leh hmun mai a awm leh thei ta silo a. Engtin tin emaw a han thih tlawn tir ngawt dawn in ni thei chiah a ka hriat tawh loh bakah a pi in a thihsan mai tur chu ka lainat thar leh ta riau mai si a. La dampui zel se tha zawk dawnin ka hre leh hnuhnawh bawk si a. A pi nen dam chhoh dun tir zel a, an pahnih a tih khawngaihthlak chhoh ka tum leh ta zawk a. Inhlawhna awm ang ang ah te ka inhlawh chhoh tir lai chuan ka rilru ah nupui uire nei se, beidawnna vawrtawp ka thlen tir thiam thei zawk ang a tih ka ngaihtuah leh ta thut mai a. Ka lo ti rethei hman tawh ang reng sia, chuvang chuan lei rem te han rah tir leh phawt ila, nupui a chhia a tha te han nei te te phawt se tiin ka thawnthu kaldan chu ka thlak leh ta a. Mahse engtin nge leirem ka rah tir tak ang? Pawisa chhar tir ka tum rilru ut ut a, a lem mah mah dawn si…um..ka hria e, Rural bank lamah Loan puk tir mai teh ang tiin ngaihdan ka siam ta a ni.

Engtin nge a nupui ka uire tir tak ang? Motor accident avangin ramtui leilo in han awm te te se, chutia engmah ti thei lova a awm lai chuan a nupui chu an driver nen uire ta se….. fuh phian ang. Mahse, a nupui fanau te chuan lainat takin amah chu a damloh laiin ka lo enkawl tir hman tawh bawk si. Chuvang chuan kan dam that tir leh te te phawt a. (Chulai ka ziah lai mek chuan sana kan en a. Zan dar 11:00 a ri dawn der tawh mai a. Inkhel en a hun tep. Ka hmanhmawh tawh si, darkar thum lai mai hun ka lo hmang tawh reng ma. A changtupa lah a hausa tawh si, motor nen, dawr nen, nupui fanau te nen hlim takin an awm si. Engtin nge ni ta ang?)

Vawilehkhatah ka uire tir thut thei tawh silo a. Pathian thu awih, mi fel tak, a nupui suahsual avang liau liau a uire tir kan tum ngawt mai a. Ka buai ta phian, ka ngaihtuah vang vang a, hriatchhuah ka nei. An driver nen bungrua an lak khan zu ka lo intir tak e! Zu ngawlvei ah ka siam leh ta chuk chuk a, engtin tin emaw ni a nupui ka uire tir thei ta hram a. Fapa ka lo neih tir hman chu ka buai leh ta a, a fapa chu engtin nge ni ang? A nupui uire na pa in vawhlum se, nilo, a pa chuan tihpalh thil thu in vawhlum mai rawh se, inkhel an tan tep tawh si. Chutichuan a tir lam a ka idea neih ang ngeiin lungngaihna vawrtawp nen a tawpah a damlai nun ka thlahtir ta hram a. Edit miahlo in ka post nghal a. Inkhel ka en chhunzawm ta a ni. He ka thawnthu phuah hi ka facebook group Mizo Article a ka short story post hmasak ber a ni a. A thupui chu ‘A KIN TA’.

KA THI TEP

Kawl a rawn phe zuau zuau, current a thim zui a. Pawnlamah thlipuiin electric hrui a chhem rum hum hum a. Zawhte a rawn ngiau a, ui a u chuah chuah a, archhiar a kan ar dah te chu an ai tuar tuar a. Chutah ruahpui vanawn a rawn sur nghal a, thlipuiin kan sitting room tukverh a rawn theh hawng thuai a, darthlalang a kehdarh chuai a. Tukverh ah chuan engemawni dum run rawn phe lut zeuh ka hmu a ni, ka tim nghal sawk a, ka thau ah a man a, ka khur a, ka kha a chih a. Tlanchhiat ka tum lai tak chuan ka nauin,“Tho tawh rawh saw sumo in a nghak reng tawh che a nia” a rawn ti a. Ka zuang tho va. Ka inphih harh zawh chuan Sumo-ah chuangin Mamit atang chuan Aizawl lam panin kan kal tan ta a.

Sumo-ah chuan mi 10 lai kan chuang a. Kan tlan hnu chuan a zan a ka mumang ka chhui zui neuh neuh a, engtiklai mah a mumang a thlahrang hmu ngai hleilo, ka zin dawn zan ber kher a thlahrang ka hmu chuan engemaw ti tak hian ka ngaih a ti thalo a ni. A chhan ber pawh hriat si loh hian ka awm a nuamlo riau mai a. Kan accident dawn a ni ang a, kelchal mangman an tih ang hi a ni ang a te ka ti rilru a. Midang hnenah pawh ka ngaihthatloh thu hrilh chuang lemlo chuan Pathian hnen a inhlan mawlh mawlh chung chuan rilru khingbai takin ka chuang ta zel a.

Ka zin dawn hma ni hian kan nau pakhat John-a a rawn leng a,”Aizawl-ah bike min lakpui la, naktukah i hman ang em?” a rawn ti a. Enge tihtur tul ka neih pawh ngaihtuah lovin, ”Kan kal dun dawn nia” ka ti thla ngawt kha ania. Aizawl kal peihlo ber maiin awlsam tak a ‘kan kal dawn nia’ kan ti ngawt pawh hi a mak ve reng reng a. Ani pawh chuan,”I ti tak tak maw? Ticket ka lo lak kep dawn che nia” tiin awihloh hmel angreng takin min zawt nghe nghe a. Hetia awlsam deuh a ka ‘aw’ mai pawh hi engemaw tak aikaih a ni ang a ka ti rilru a. Ka thlaphang hma bawk nen nuamlo ti tak chuan Dampui khua chu kan lo pelfel ve ta reng mai a.

Kan tlan zel a. ka rinlawk ang chuan kan chesual ta mailo bawk nen ka ngaih a tha chawpchilh leh ta viau a. Rilru a thlamuang tan viau tihin Truck pakhat nen hian kan intawklawi a, kawngkawiah kan insu tep a. Kan driver-in an break rik tuar chuan kei a tlangval ber mai rilru a ngaihthat lohna lo nei sa deuh nen kan au tuar mai a. Zahthlak ve tak a ni..haha.. Ka chuanpuite chuan min fiam nak nak a, ka lo nui ve hui ringawt a. Ka chuang tang tung mai a, ho te te ah motor nen inpelh dawn te hian ka lo ip tang tang thin a, hahthlak thei ngei mai. Midang lah chu hahdam takin an muthlu hlawm sia. Engmah harsatna leh buaina tawk lemlo chuan Rawpuichhip kan thleng leh a, reilote kan chawl zawk a, thei den te an lei nak nak hlawm a. Chumi hnu chuan hahdam takin ka chuang ve thei ta a. Ka thla a muangin ka lo mutthlu ve ta a.

Kan tlan zel a, zing dar 6 a chhuak kan ni a, kan tlan tluang bawk a dar 9:30 AM vel chuan Aizawl kan lo thleng ve ta reng mai a. John-a nen chuan kan bike lei tumna lam panin Zarkawt atang chuan Taxi in kan phei nghal a. An in awmna pawh kan zawng rei lo, kan hmu thuai a, kan lut a. Thingpui te kan inzawh chuan kan bike (secondhand) lei tum (Yamaha R15) chu kan thlek chhin vel ta a. Ka’n lei tumna pa chuan a la thar thu te, sawiselna an neih loh thu te, an fapa tan a leisak an nia, a sual phah avanga a phal lo chung hralhsak mai an duh thu te chu min khawte pastor sermon khum chiam a. Shock a la tawk lo tih a hriat a, tlem a modify tawh mah nise, original tluk deuh thaw a nia. Rs 75,000/- in kan dil a. Rs 80,000/- lo chuan a ui deuh sia. Kan indawn tan ta a.

Chutia kan indawn lai vel chuan a fapa Lalnuna chu a rawn haw a. “Ka pa hralh ka phallo ka tih kha” a rawn ti tawng mai a (zu rim a namlo nain a rui tih a mitmeng atangin a hriattheih a). A pa (a tawng duh tawkin zu a nam deuh) chuan,”Ka pawisa a ka lei ania ka hralh dawn” a tia, an inchhang lawk chho a. Keini unau chuan ngawi rengin kan lo thlir a. An au ring tial tial a,kut an inthlak ta mai a. An nu mangang chuan,”Thelh ta che maw’n le…” min ti a. An inkarah ka tlazep a, an fapa chu kan hnek dawp mai a, a let nghal tawp mai a. Chutia pawnlam mi in kut ka lo thlak ve ta chu a pa chu a leh thinrim a. “Nuai khat pawhin in lei lo ang, nuai za pawhin in lei lo ang” tih pah chuan hreipui chuhin min rawn cheh a tum ta mai a. Rang fahran a inthiarfihlim pahin ka tlanchhiatsan nghal vat a. Kawngpui lam panin ka tlan nghek mai a. Kawngpui ka thlen chuan ka ding a, ka hah lutuk chu ka thaw hlawi hlawi mai a.

Chutia ka din lai chuan ri dawp ka hria a, mangang au riin a zui nghal bawk sia. Ka nau kha a rawn tlanchho ve lo tih ka hrechhuak thut a, ka pawh thla ngawt ngam tawh silo a. Midang pun tur ka hre bawk silo a. Inthlahthlam ngawt chu dikin ka hre silo a. PHE pipe bung ka bul lawk a mi chu ka la a. Fimkhur takin ka chhuk leh ta a. Ka thlen thlak dawn chuan an inah chuan mi an lo pungkhawm laih laih a, an au chel chul a. “Mihrangin ka fapa nikhawhrelo in an siam a, ka that ve ve dawn” ti a au lung lung ka hria a. Ka thleng thla a, chhuatlaiah chuan mi pahnih an lo let a, an fapa ka hnek tluk leh John-a ngei a ni, John-a lu chu thiin a bual nasa mai a. A chet loh avangin a thi ni ngeiin a lang a. Ka va kal phei zel lai chuan an pa chuan mi rawn hmu a, a hreipui a thisen kai luai chuan min rawn cheh tumin a rawn tlan thut mai a. Midang ho chuan an lo dawmbet hman a. ka thin a sa ve ta zak mai a, chuti na na chu tiin ka pipe bung ken chuan an pa ber an dawm beh lai chu hlap tumin kan vai nghek mai a. Tum loh lutuk in a dawmtu pakhat bekah tak chuan ka vai fuh palh a, a lir tawp a. Pakhat hian min rawn dawm bet ve nghal a, min bawr a, kut min thlak ta a.. ka hnungzang a rawn vawt zawk a. Chemte a min vit an awm a ni.

Thutthleng hnuaiah ka vak lut a. John-a chu ka va en a, a lo la che deuh a. Ka ko a, a rawn meng tawk tawk a,”U Hlute….” a ti a.. a tawng chhunzawm thei lova, “U Hlute………” a rawn ti leh a. “Enge ni?” ka lo ti a. Ani chuan,”Lengpui kan thleng tawh a nia, chaw i ei ve peihlo a mi?” a rawn ti a. Kan harh zawk a, kan meng a Sumo chhungah ka lo la awm reng sia “Rawpuichhip atang khan i la mutthlu char char a, i hnung a thu te’n i kawr hnungah lassi an rawn ti tla a, i harh chuang silo a…………………” Chu ka mumang mai mai chu tiin chaw ei turin Lengpui Zero Point a Chhani hotel ka pan phei ta a.

(03.05.2012 Dar 2:40 – 03:15 PM)